Het repareren van de natuur is eigenlijk alleen een metaforisch hulpmiddel voor het repareren van ons eigen brein. Daar waar de natuur prima haar eigen boontjes dopt en elke uitkomst gelijkwaardig is, zijn we zelf de zwakste schakel in de mensen-samenlevingen.
Dat begint al bij het onderscheiden tussen natuur en cultuur. ”Natuur” is een woord dat haar oorsprong vindt in het Latijnse natura, van het werkwoord nasci: baren, geboren worden. Cultuur is dus iets anders: dat wat niet geboren is, maar gemaakt, door mensenhand en mensenvernuft. Het feit dat we hier onderscheid in maken, doet vermoeden dat we cultuur een verbetering, een superieure schepping vinden boven wat de natuur ons biedt. Dat roept een vraag op over onze eigen herkomst. Mensen worden nog steeds geboren. We externaliseren dit mankement aan het eigen zijn, met en drang naar overheersing over onze omgeving, elkaar en onszelf. Tja, wat zou hier fout kunnen gaan?
Tot voor kort, en dan heb ik het over 1990 of zo, was dat niet zo’n dramatisch probleem. Mensen gingen hun gang en de natuur was nog net instaat om de rommel achter haar mensenkinderen op te ruimen of onder het tapijt te vegen. Dan, in de laatste dertig jaar slaat de magie van de verdubbeling toe. Verdubbeling heeft een verrassend effect. Bij een lineair groei-percentage neemt de omvang van de bevolking, consumptie, economie, vervuiling etc, in een vast aantal jaren met 100% toe. Neem de bevolkingsgroei van mensen op deze planeet. Met een gemiddeld vaste groeipercentage van 2%, verdubbelt het aantal mensen elke 31 jaar. Wanneer je er de globale bevolkingsstatistieken er op naslaat, dan zie je dat dit een heel plausibele benadering van de werkelijkheid is. Vergelijk het even met een glas water. Stel dat bij elke tik van de klok het glas dubbel zo vol is als bij de vorige tik. Een heel lange tijd zie je nauwelijks iets gebreuren. Dan gaat het steeds sneller, tot op een gegeven moment het glas half vol is. Je denkt:”Mmm, half vol. Niks aan de hand.” Dan bij de volgende tik: oeps! het glas is vol en begint over te lopen. Dan ben je dik te laat en spuit de kraan in de volgende tik het glas aan diggelen.
Dat is precies wat er de laatste 30 jaar is gebeurt met al die dingen die nu zo dramatisch bedreigend aanwezig zijn in onze dagelijkse beleving van onze cultuur en natuur. En hoe zou dat kunnen komen?
Normaal in de natuur is dat organismen elkaar in balans houden. Een balans die de dynamiek van de niet-levende natuur volgt. Alles is met elkaar verbonden. Alles communiceert met elkaar. Alles is gelijkwaardig, zelf-sturend en gastvrij.
Cultuur werpt een fundamentele muur op tussen mensensamenleving en alles wat ongetemd, wild en vrij buiten de dominate overheersing van de beschaving is. In zekere zin bestaat de vrije natuur niet in de belevingswereld van de beschaafde mens. Op haar best is de natuur onderdanig dienstbaar, een gratis bron van energie en materialen, ter vanzelfsprekende beschikking van de meest superieuren onder de superieure mensen.
Die waan, die perceptie van de wereld botst met hoe de wereld werkt. Die waan wordt met alle macht verdedigd. Misschien uit angst. Ondertussen wellicht ook uit onwetendheid, want we zitten nu zo ondergdompeld in deze waan dat het heel moeilijk is je voor te stellen dat er iets anders bestaat.
De natuur zit er niet mee. De natuur is zoals de natuur doet. Ongehinderd door de waan van mensen, blijkt de natuur, de biosfeer, nu zoveel energie te bevatten dat natuurlijke terugkoppelingen niet meer voldoen om een redelijke balans te handhaven. De atmosfeer bijvoorbeeld, is nu in steeds grotere chaos, met stormen, vorst, overstromingen, hittegolven en een exponetieel stijgende gemiddelde temperatuur van bodem, lucht en oceanen. Biodiversiteit is ver ingestort door de vervanging van heel veel wilde soorten met een handvol gedomesticeerde soorten. Daarmee uiterst kwetsbaar voor de minste fluctuaties in het milieu. Dat komt heel slecht uit want het milieu is juist nu in exponentieel groeiende chaos. Oeps!
Dat er een verband is met de scheiding tussen mensen cultuur en rest van de natuur is misschien minder verrassend dan je zou hopen. Nu het glas half vol is en we de laatste ronde ingaan voor het glas definitief overloopt, is het misschien interessant voor mensen die het eigenlijk wel leuk vinden om te leven en gedijen in een gastvrije wereld, om nu serieus te sleutelen aan de reparatie van het eigen denkraam.
De natuur beleven op basis van gelijkheid, zelf-sturing en gastvrijheid kan ons misschien helpen ons eigen brein weer op orde te krijgen en het denkraam te her-ijken.
Wat denk jij ervan?