Het project startte medio 2018 met de vriendelijke toestemming van Sint Trudo voor een bewonersinitiatief op 3000m2 verwaarloosd bramenveld op Landgoed Eikenburg. Een uniek project voor “stadslandbouw” in Eindhoven vanwege de tijdshorizon van meer dan 40 jaar. In juli begonnen bewoners/vrijwilligers met afpalen van het terrein en de start van het ruimen van de vele bramen.
Container
In februari 2019 werd het eerste groeiseizoen ingezet met het plaatsen van een derdehands 20ft zeecontainer, mede dankzij de inzet van bewonersvereniging Eikenburg De Roosten bij het verwerven van een gemeentelijke subsidie voor dit jaar. De container wordt gebruikt als opslag van materialen en gereedschappen en komt soms van pas als plek om te schuilen voor regen en wind. Op de valreep van dit jaar werden we aangesloten op elektrische stroom, met veel dank aan Trudo.
Bodemherstel
60m3 champost werd geleverd door een biologische champion-kwekerij. Wat later dat jaar, na forse stormen, werden omgewaaide bomen van het landgoed in opdracht van Trudo verwerkt tot 300m2 houtsnippers, die op magische wijze in 1 dag als houten Alpen verschenen aan de rand van De Kloosterbostuin. Hiermee maakten we een goed begin met het ecologische herstel van de uitgedroogde, verzuurde en verarmde bodem.
Bostuin
Het concept van de tuin startte als een permacultuur1een ontwerpfilosofie voor duurzame ontwikkeling, ontwikkeld in de jaren 1970 in Australië door David Holgren en gepopulariseerd door Bill Mollison voedselbos / bostuin in de traditie van Robert Hart’s Forest Garden in Shropshire, Engeland. In zijn model bestaat een bostuin uit eetbare bomen, struiken en kruiden in 7 lagen: een hoge bomenlaag, een lage bomenlaag, een struiklaag, een kruidachtigenlaag, bodembedekkers, wortellaag en een vertikale laag met klimmende planten. De bedoeling is een natuurlijke climax-bos te imiteren en de driedimensionale ruimte zo optimaal te benutten voor voedselproductie (voor mensen).
Wat de plaatsing van de diverse elementen aangaat, is uitgegaan van brede vloeiende stroken met meer geometrische accenten zoals een observatorium, zitjes, kleine vijver en dergelijke. Locale imker Alexandra plaatste een eerste bijenvolk.
Er zijn diverse zones: bosrand met kruidachtige theekruiden, salade-groenten, kleinfruit; noten bos; fruitbos; observatorium; labyrint en een mediterrane zone.
Chop & Drop
Een populair begrip in de praktijk van permacultuur is “chop & drop“. Het is een toepassing van efficient werken met materialen en energie: als je aan het snoeien bent dan laat je het snoeiafval (de geoogste biomassa) ter plekke liggen om daar de composteren tot voeding voor de planten die daar groeien en om het bodemleven te stimuleren. Handiger en sneller dan snoeiafval verzamelen, transporteren naar een plek verweg om uit het zicht te composteren en ondertussen duur compost van elders terug te brengen in de tuin. Afgezien van onze initiële investering om de afvoer van organisch materiaal in de afgelopen jaren te herstellen, is het doel dat we geen organisch materiaal afvoeren en zodra we op peil zijn ook niet meer van buiten het landgoed gaan invoeren.
In deze gedachte past ook het initiatief om vers snijafval van onze bewoners op te halen en in de tuin te composteren. Zo komen de courgettes en appels straks op een natuurlijke weg weer in de kringloop terug.
Japanse Duizendknoop
In de loop van de lente bleek dat De Kloosterbostuin nog een verrassing in petto had: Japanse Duizendknoop, een invasieve exoot die op vele plekken in de stad de laatste jaren aan het woekeren is. We raadpleegden een specialist van de gemeente en besloten zelf het temmen van deze woekeraar ter hand te nemen. In de loop van het jaar hebben we bijna 2000ltr duizendknoop geoogst en gecontroleerd afgevoerd. Master-student Shobha Bhat van Design Academy Eindhoven (DAE) hielp ons en demonstreerde heerlijke recepten met Japanse Duizendknoop.
Workshops & leeractiviteiten
Het werk in De Kloosterbostuin is een holistische leer-beleving op zich. Direct contact met de leermeesters: bodem, zon, wind, regen en de biodiverse gemeenschap van microben, planten en dieren. We staan er met aandacht bij stil, genieten en leren ervan. Zeker voor stadsmensen is er altijd iets om je over te verwonderen. Ah! groeit dat zo! Daar heb ik nooit bij stilgestaan.
Maar soms waren er ook workshops die als zodanig aangekondigd waren. Zoals een maak-workshop met master-student Daniël Parnitzke van DAE: tuinmeubels uit pallethout. Met als resultaat een zithoek met 6 stoelen. We hielden een zadenruil-activiteit, rondleidingen voor o.a. deelnemers van de Kinderen in Permacultuurconferentie; we vierden ons eerste bescheiden oogstfeest.
Vrijwilligers en bezoekers
In 2019 werkten in totaal zo’n 25 vrijwilligers in de tuin, waarvan 5 bijna elke week op een of meer dagen.
Op de nationale Natuurwerkdag kwamen bovendien nog 20 mensen uit het hele land bomen planten die ze bij gelegenheid van het “Stormhout” Dutch Design Week project van Bosgroep Zuid en AtelierNL gedoneerd hadden. Op die dag werden ook de fruitbomen geplant die eerder dat jaar door onze bewoners waren gedoneerd. In totaal werden op 2 november meer dan 300 fruit en notenbomen geplant.
Aan de maak-workshop en zadenruildag deden 15 mensen mee.
Rondleidingen voor diverse groepen trokken 30 deelnemers.
Tijdens de zomer picknick waren en 44 mensen. Bij de oogstviering zaten we met 20 mensen aan tafel.
Goede buren
Goede buren zijn altijd heel belangrijk. We zijn heel blij met onze buren. Afgelopen jaar mochten we water tappen bij Art Company. Dat kwam heel er van pas bij de nieuwe aanplant in combinatie met de zeer droge zomers van de afgelopen 3 jaren.
Voedsel als bijvangst
We zijn nog lang niet toe aan het oogsten van noten en fruit uit De Kloosterbostuin. Toch konden we genieten van groenten, kruiden en af en toe wat fruit uit de oogst van bodembedekkers en groenbemesters.
- champignons: 52 kg
- courgettes: 145 kg
- aardappels: 25 kg
- broccoli, snijbiet, mosterdblad, rucola: 25 kg
- munt, zevenblad, brandnetel: 13 kg
iLAND
In maart 2019 meldde De Koosterbostuin zich aan bij het International Permaculture Education Network (IPEN) als emerging iLAND centre, als eerste in Nederland.
In november kregen we bericht dat wij als 1 van 15 wereldwijde pilot projecten door IPEN ondersteund gaan worden op onze weg naar volledig iLAND en geavanceerd iLAND centre.
Evolutie
Gedurende het jaar evolueerde het inzicht in wat De Kloosterbostuin wil zijn. Van “Robert Hart’s food forest” tot gastvrije pleisterplaats voor mobiele gasten. Een plek waar mens en natuur zichzelf kunnen hervinden in verwondering en verwildering.
En zo gaan we 2020 in…
note | noot